Πρόκειται για ένα σημαντικό επεισόδιο κατάθλιψης,που συμβαίνει σε ποσοστό 10-15% των γυναικών την περίοδο των έξι πρώτων μηνών μετά τον τοκετό(κυρίως 3-4 εβδομάδες μετά).

Στο 90% των περιπτώσεων το επεισόδιο διαρκεί λιγότερο από 1 μήνα,ενώ σε ένα ποσοστό 4% διαρκεί πάνω από 1 έτος.Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία επιταχύνουν την ανάρρωση.

Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι πιο συνηθισμένη στις γυναίκες ,όμως μπορεί να επηρεάσει και τους άντρες.Οι πατέρες μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση.Η επιλόχεια κατάθλιψη ,άσχετα με το ποιός εκ των δύο είναι ο ασθενής,μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στην ζωή του ζευγαριού.

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ-ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η αιτιόλογια της επιλόχειας κατάθλιψης δεν είναι πλήρως κατανοητή.Το πιθανότερο είναι ότι δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος ,αλλά διάφοροι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν.

Μία γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη εάν:

• νόσησε από κατάθλιψη παλαιότερα
• ο σύντροφος της δεν τη στηρίζει μετά τον τοκετό
• το μωρό της γεννήθηκε πρόωρο ή με σοβαρό νόσημα
• έχασε η ίδια τη μητέρα της όταν ήταν παιδί
• ή σε χρονική περίοδο πλησίον της περιγεννητικής υπέφερε απόπολύ άγχος.

Μια γυναίκα μπορεί όμως να εμφανίσει επιλόχειο κατάθλιψη ακόμα και αν δεν συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω(Royal College of Psychiatrists,2014).

Έχουν διατυπωθεί υποθέσεις όσον αφορά τις ορμονικές αλλαγές κατά την διάρκεια της κύησης.Τα επίπεδα των οιστρογόνων,της προγεστερόνης και άλλων ορμονών πέφτουν απότομα μετά από τον τοκετό.Παρολαυτά δεν έχουν βρεθεί σημαντικές διαφορές στα επίπεδα των ορμονών σε γυναίκες που πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη και δεν έχει τεκμηριωθεί συσχέτιση της ορμονικής αυτής μεταβολής με την εν λόγω διαταραχή.Κάποιες άλλες έρευνες δείχνουν διάφορους βαθμούς δυσλειτουργίας της υπόφυσης και των θυρεοειδικών ορμονών,ως παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου(Stewart et al,1988).

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ.

Σύμφωνα με το σύστημα ICD-10,το επεισόδιο της επιλόχειας διαταραχής ξεκινά μέσα στις πρώτες 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό.Τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από μερικές ημέρες και μοιάζουν με εκείνα των τυπικων καταθλιπτικών επεισοδίων.

Για να τεθεί η διάγνωση κατά ICD-10, απαιτείται διάρκεια τουλάχιστον 2 εβδομάδων.

Ανάλογα με τον αριθμό και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων το καταθλιπτικό επεισόδιο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ήπιο,μέτριας βαρύτητας ή σοβαρο.

Αν μία γυναίκα έχει κάποιο ή όλα από τα παρακάτω συμπτώματα ,τα οποία επιμένουν σταθερά καθημερινά ή και επιδεινώνονται,θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας (ψυχολόγο ή ψυχίατρο):

1. Κατάθλιψη-εάν η διάθεση της είναι πεσμένη,νιώθει λυπημένη και κλαίει συχνά.
2. Ευερεθιστότητα-μπορεί να υπάρχει έντονη νευρικότητα ,δηλ.να είναι ευέξαπτη και θυμωμένη με το σύζυγο,το μωρό της ή τα άλλα παιδιά της.
3. Κόπωση-η κατάθλιψη μπορεί να δημιουργεί την αίσθηση υπερβολικής εξάντλησης και έλλειψης ενέργειας.
4. Απώλεια ικανότητας ευχαρίστησης (ανηδονία)-Δεν μπορεί να ευχαριστηθεί τίποτα και έχει χάσει το ενδιαφέρον της για όλα,ακόμα και για το μωρό της.
5. Αυπνία(ή υπερυπνία) -όταν τελικά πέφτει για ύπνο αλλά δεν μπορεί να κοιμηθεί.Επίσης,μπορεί να ξυπνά νωρίς το πρωί ακόμα και αν αυτό δεν απαιτείται για τη φροντίδα του μωρού της.
6. Απώλεια όρεξης ή υπερβολική αύξηση της όρεξης.
7. Διαταραχή συγκέντρωσης και μνήμης.
8. Αρνητικές σκέψεις π.χ.επίμονες ανησυχίες για τις ικανότητες της ως μητέρας.
9. Ενοχές- η κατάθλιψη μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ενοχής και κατηγοριών για τον εαυτό της.
10. Μείωση Libido-η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να απομακρύνει  κάθε ενδιαφέρον για σεξουαλική επαφή.
11. Απελπισία-Αυτοκτονικός ιδεασμός-η γυναίκα αισθάνεται ότι η κατάσταση δεν μπορεί να βελτιωθεί και ότι η ζωή της δεν έχει νόημα.
12. Υπερβολικό άγχος με σκέψεις ότι το μωρό της είναι άρρωστο ή αν αντί να νοιώθει δεμένη με το μωρό της,μπορεί να νοιώθει απόμακρη.

Είναι απαραίτητο να επισημανθει πως σε ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο να διερευνάται εάν υπάρχει αυτοκτονικός ιδεασμός στη γυναίκα,όπως αισθήματα απελπισίας και απόγνωσης ,που μπορεί να συνδέονται και από σκέψεις ότι η ζωή της ή η ζωή του μωρού της δεν έχουν νόημα.

Το ενδεχόμενο απόπειρας αυτοκτονίας για την ίδια ή απόπειρας να κάνει κακό στο μωρό της ,εάν δεν υπάρχει παρακολούθηση και θεραπεία, είναι υπαρκτό.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.

Οι περιγεννητικές διαταραχές έχουν συσχετιστεί με αυξημένο ποσοστό μαιευτικών επιπλοκών, θνησιγένειας και λιποβαρών βρεφών. Έρευνες έχουν περιγράψει δυσκολίες της καταθλιπτικής μητέρας, όπως μικρότερη συναισθηματική ανταπόκριση, ανεπαρκή αποκωδικοποίηση των αναγκών του μωρού, απόσυρση και σε ακραίες περιπτώσεις παραμέληση ή επιθετική συμπεριφορά.

Οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές των μητερών εχούν συσχετιστεί με διαταραχές στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Τα προβλήματα αυτά στη συναισθηματική αλληλεπίδραση με το βρέφος της, έχουν σαν αποτέλεσμα τη διατάραξη ενός ασφαλούς δεσμού μεταξύ τους (secure attachment) και αντίθετα ενός ανασφαλούς δεσμού (insecure attachment) (Bowlby,1988).

Επίσης, έρευνες έχουν συσχετίσει τις περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές και ειδικότερα την κατάθλιψη, με προβλήματα ανάπτυξης του παιδιού σε μεγαλύτερη ηλικία, όπως προβλήματα συμπεριφοράς, καθυστέρηση στη γνωστική και γλωσσική του ανάπτυξη, συμπτώματα Διαταραχής Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και τις αγχώδεις διαταραχές (Cooper et al.,1997)

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.

Ανάλογα με τη βαρύτητα του καταθλιπτικού επεισοδίου,στη θεραπεία ενδέχεται να περιληφθει η ψυχοκοινωνική υποστήριξη της εγκύου ή της νέας μητέρας και η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με τη λήψη αντικαταθλιπτικής αγωγής.

Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα διαφόρων τύπων ψυχοθεραπείας, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική και η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε γυναίκας.

ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.

Η θεραπεία με φάρμακα είναι απαραίτητη για μία γυναίκα που υποφέρει από κατάθλιψη,τόσο για την περίοδο της εγκυμοσύνης όσο και της λοχείας.Επίσης κάτι που θα πρέπει να εκτιμηθεί και χρήζει μεγάλης προσοχής είναι η απόφαση που αφορά στη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και λοχείας σε γυναίκες με προηγούμενη διάγνωση.

Ως γενική θεραπευτική αρχή,όλα τα φάρμακα αποφεύγονται στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.

Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν το όφελος σε συνάρτηση με τη σχετική ασφάλεια από τη θεραπεία με αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI’s).

Σχετικά με τη χρήση αντιακταθλιπτικής αγωγής σε γυναίκες που θηλάζουν ,για κάθε θεραπευτική απόφαση θα πρέπει να αξιολογούνται τα εξής: 

1. Οι κίνδυνοι από την καθυστέρηση της θερεπείας της καταθλιπτικής διαταραχής.
2. Οι κίνδυνοι από τη φαρμακευτική αγωγή για την μητέρα και το βρέφος.
3. Τα οφέλη της θεραπείας